Mục đích của điều trị là cải thiện dòng chảy của chất lỏng bạch huyết qua khu vực bị ảnh hưởng. Điều này sẽ giúp giảm sưng và cải thiện sức khỏe của các mô bị sưng. Giảm sưng sẽ giảm nguy cơ nhiễm trùng, giúp bạn di chuyển dễ dàng và thoải mái hơn, cũng như cải thiện sức khỏe của bạn.
Bác sĩ phù bạch mạch có thể lập kế hoạch điều trị cho bạn dựa trên số lượng sưng (giai đoạn) và bất kỳ tình trạng sức khỏe nào khác mà bạn có thể có.
Phù bạch mạch nhẹ – thường được kiểm soát bằng cách tập thể dục, chăm sóc da và đeo tất hoặc tay áo nén.
Phù bạch mạch trung bình hoặc nặng – thường yêu cầu liệu pháp phù bạch huyết phức hợp (CLT). Ít phổ biến hơn, bạn có thể điều trị bằng laser, cắt hạch bạch huyết và phẫu thuật.
1. Liệu pháp phù bạch mạch phức hợp (CLT – Complex lympheodema therapy)
Đối với hầu hết mọi người, CLT giúp kiểm soát các triệu chứng của phù bạch mạch. Nó bao gồm một giai đoạn điều trị và một giai đoạn duy trì.
Giai đoạn điều trị
Bác sĩ phù bạch mạch cung cấp sự kết hợp của việc chăm sóc da thường xuyên, các bài tập, dẫn lưu bạch huyết bằng tay (MLD) và băng ép.
Có thể mất vài ngày hoặc lên đến vài tuần để giảm sưng và sau đó bạn sẽ được mặc một bộ quần áo nén. Bạn cũng sẽ được hướng dẫn cách tiếp nhận việc quản lý bệnh phù bạch mạch của mình sao cho hiệu quả nhất.
Giai đoạn duy trì
Bạn tiếp tục chăm sóc da và tập thể dục thường xuyên. Việc mặc quần áo nén do bác sĩ chỉ định sẽ giúp duy trì những cải thiện đã đạt được trong giai đoạn điều trị. Bạn nên đến gặp bác sĩ chuyên khoa phù bạch mạch 6-12 tháng một lần để được đánh giá thường xuyên, nhưng điều này có thể thay đổi tùy thuộc vào hoàn cảnh của bạn.
Phương pháp CLT bao gồm các chiến lược sau:
Chăm sóc da – Điều quan trọng là giữ cho làn da của bạn trong tình trạng tốt để ngăn ngừa nhiễm trùng.
Tập thể dục – Hoạt động thể chất thường xuyên như đi bộ và / hoặc rèn luyện sức đề kháng có thể làm giảm mức độ nghiêm trọng và các triệu chứng của bệnh phù bạch mạch bằng cách khuyến khích dịch bạch huyết di chuyển khắp cơ thể. Nó cũng có thể giúp bạn duy trì trọng lượng khỏe mạnh.
Tập thể dục nâng cao sức đề kháng có thể cải thiện sức mạnh của bạn và giảm các triệu chứng phù bạch mạch. Bác sĩ chuyên khoa của bạn có thể phát triển một chương trình tập thể dục phù hợp với tình trạng phù bạch mạch của bạn.
2. Liệu pháp xoa bóp dẫn lưu bạch huyết bằng tay (Massage Therapy)
- Dẫn lưu bạch huyết bằng tay (MLD) – Đây là một loại xoa bóp chuyên biệt được thực hiện bởi một bác sĩ có kiến thức chuyên môn về phù bạch mạch đã được đào tạo.
Bằng cách áp lực nhẹ lên da xung quanh khu vực bị ảnh hưởng để di chuyển chất lỏng đến các hạch bạch huyết đang tiết dịch bình thường.
Kỹ thuật được sử dụng trong MLD sẽ khác nhau ở mỗi người tùy thuộc vào vị trí sưng và giai đoạn của phù bạch mạch. - Dẫn lưu bạch huyết đơn giản (SLD) – Đây là một dạng MLD đơn giản hóa mà bác sĩ phù bạch mạch có thể dạy bạn hoặc người chăm sóc cho bạn làm hàng ngày.
Mặc dù liệu pháp xoa bóp thường là một phần của CLT, nhưng ảnh hưởng của MLD đến chất lượng cuộc sống của những người bị phù bạch mạch không rõ ràng. Nghiên cứu để chứng minh tính hiệu quả của MLD và SLD vẫn còn đang thực hiện.
3. Liệu pháp nén (Compression Therapy)
Liệu pháp nén bao gồm việc áp dụng áp lực chia độ lên vùng bị ảnh hưởng để giảm sưng, kiềm chế sưng và làm mềm bất kỳ mô dày nào. Có nhiều cách khác nhau để áp dụng nén:
- băng và quấn
- hàng may mặc nén
- nén khí nén gián đoạn.
Nén để điều trị phù bạch mạch cần được thực hiện liên tục: nếu dừng lại, vết sưng thường sẽ quay trở lại.
Lưu ý rằng, liệu pháp nén không thích hợp cho tất cả mọi người bị phù bạch mạch. Nó có thể gây nguy hiểm cho những người mắc một loạt các bệnh lý, chẳng hạn như suy tim sung huyết không kiểm soát được hoặc huyết áp cao không kiểm soát được. Những tình trạng này cần được kiểm soát trước khi bạn bắt đầu liệu pháp nén.
4. Điều trị bằng laser
Phương pháp điều trị này sử dụng tia laser mức độ thấp để nhắm mục tiêu các tế bào trong hệ thống bạch huyết. Điều này có thể làm giảm thể tích dịch bạch huyết ở vùng bị ảnh hưởng, da dày lên và bất kỳ cơn đau nào.
Bác sĩ phù bạch mạch của bạn sẽ sử dụng một thiết bị cầm tay hoặc một máy quét lớn hơn để áp dụng chùm ánh sáng hồng ngoại vào vùng bị ảnh hưởng. Bạn sẽ không cảm thấy nóng.
Có một số bằng chứng cho thấy điều trị bằng laser hoạt động tốt khi được sử dụng với liệu pháp nén và dẫn lưu bạch huyết. Nghiên cứu vẫn đang tiếp tục để tìm ra phương pháp điều trị hiệu quả nhất.
5. Phương pháp Lymph Taping
Một số nghiên cứu ban đầu cho thấy rằng một loại băng đặc biệt được gọi là băng kinesio có thể giúp chất lỏng bạch huyết chảy từ khu vực bị ảnh hưởng đến các hạch hoạt động.
Băng dính khác với băng quấn và bác sĩ phù bạch mạch của bạn sẽ cho bạn biết liệu đây có thể là một phần trong kế hoạch quản lý phù bạch mạch của bạn hay không.
6. Phẫu thuật
Hầu hết mọi người có thể kiểm soát phù bạch mạch bằng CLT, nhưng phẫu thuật có thể là một lựa chọn khi phù bạch mạch không đáp ứng với các phương pháp điều trị khác hoặc bạn không hài lòng với phương pháp điều trị tiêu chuẩn. Để biết liệu phẫu thuật có phù hợp với bạn hay không, bác sĩ chuyên khoa sẽ xem xét mức độ sưng tấy, mức độ thường xuyên bị nhiễm trùng và sức khỏe chung của bạn.
Việc phẫu thuật trước khi hệ thống bạch huyết bị ảnh hưởng nặng và các mô đã thay đổi rất nhiều đang trở nên phổ biến. Bạn nên tham khảo ý kiến của bác sĩ chuyên khoa.
Như với tất cả các phẫu thuật, có những rủi ro đáng kể liên quan. Chúng bao gồm sẹo, tổn thương dây thần kinh, cục máu đông, nhiễm trùng, mất khả năng vận động, tổn thương thêm hệ thống bạch huyết và tiếp tục bị phù bạch huyết. Hầu hết mọi người vẫn cần mặc quần áo nén sau khi phẫu thuật.
Ví dụ về phẫu thuật cho phù bạch huyết bao gồm:
1. Hút mỡ – Ở một số người, chất lỏng phù bạch huyết chuyển thành mô mỡ, nhưng CLT không làm giảm chất béo. Hút mỡ lấy đi lớp mỡ dưới da vùng bị rạn nhưng chân tay trông sẽ nhỏ hơn. Nó chỉ nên là một lựa chọn khi CLT không thể làm giảm sưng.
Hút mỡ có thể giảm sưng trong thời gian dài và kích thước của vùng bị ảnh hưởng có thể được duy trì khi kết hợp với liệu pháp nén.
Lưu ý, phương pháp điều trị này không phải là cách chữa bệnh phù bạch mạch – điều cần thiết là bạn phải tiếp tục mặc quần áo nén.
2. Tái tạo hệ thống bạch huyết (anastomosis) – Phương pháp này sử dụng vi phẫu để sửa chữa hoặc tạo một con đường mới cho chất lỏng bạch huyết thoát ra khỏi khu vực. Kỹ thuật này dường như hoạt động tốt hơn đối với những người bị phù bạch mạch giai đoạn đầu. Nghiên cứu sâu hơn về tác động lâu dài đối với những người đã trải qua phẫu thuật này là cần thiết.
3. Chuyển mô – Điều này liên quan đến việc chuyển các hạch bạch huyết khỏe mạnh từ vùng không bị ảnh hưởng của cơ thể đến chi bị ảnh hưởng. Cần có những nghiên cứu sâu hơn về việc liệu kỹ thuật này có hiệu quả trong dài hạn hay không.
7. Điều trị bằng thuốc
Hiện nay, không có thuốc điều trị phù bạch mạch đã được chứng minh. Mặc dù thuốc lợi tiểu (thuốc nước) giúp loại bỏ chất lỏng ra khỏi cơ thể khi nó bị gây ra bởi các vấn đề về tim hoặc huyết áp, nhưng chúng không có tác dụng tốt đối với bệnh phù bạch mạch vì dịch bạch mạch thường giàu protein. Khi ngừng thuốc lợi tiểu, chất lỏng thường trở lại vùng bị phù bạch mạch.
Có rất ít bằng chứng ủng hộ việc dùng thuốc hoặc chất bổ sung dưỡng chất tự nhiên như selen để giúp giảm các triệu chứng của phù bạch huyết. Liều lượng selen cao có thể gây hại. Nói chung, bạn nên nói chuyện với bác sĩ của bạn trước khi dùng bất kỳ chất bổ sung hoặc thuốc nào để đảm bảo chúng không có hại và không tương tác với bất kỳ loại thuốc nào khác mà bạn đang dùng.
Nguồn tài liệu:
The Lymphatic Education & Research Network (LE&RN), MASSACHUSETTS GENERAL HOSPITAL
https://lymphaticnetwork.org/symposium-series
https://www.phlebolymphology.org
Liên hệ với chúng tôi để được tư vấn trực tiếp nếu bạn còn băn khoăn hoặc muốn biết thêm chi tiết:
Tiến sĩ – Bác sĩ Nguyễn Văn Phùng
724 Sư Vạn Hạnh, Phường 12, Quận 10, Tp Hồ Chí Minh
Điện thoại: 090.27.27.138